
Etiquetas
- A FESTA DO MAIO (51)
- BIERZO TRADICIONAL (1)
- ESCOLA DE GAITAS (9)
- NATUREZA (4)
- O GALEGO NO BIERZO (8)
- O NOSO CALENDARIO (17)
- OS XIGANTES (6)
- PATRIMONIO CULTURAL (5)
- PUBLICACIOIS (10)
- SARMIENTO (11)
domingo, 18 de maio de 2025
venres, 9 de maio de 2025
A FESTA DO MAIO 2025 NOS MEDIOS
Este maio, señora é,...
Co mesmo encanto que se dun soño se tratase
Samuel vestíndose de maio. Foto de Víctor Ruisánchez |
Estamos no barrio do Castelo, onde pasei a miña infancia e agora soño, soñamos Maite
e mais eu, con restaurar unha casa-bodega cargada de historia familiar. Hai quen di que só a
literatura é quen de crear esperanzas para sobrevivir neste caótico mundo no que habitamos,
pero logo vén a realidade superando á ficción e non sabe un a que facer caso, opinen vostedes.
O certo é que Samuel, un nino de cinco aniños logrou hai uns días neste mes de maio
que soñaramos espertos e facer realidade iso de superarmos a ficción. Saudáranos da mao do
seu pai e da súa mai coa emoción na voz de sentirse parte do seu vestindo de maio no barrio,
ese maio humano que el viviu en primeira persoa e xa para sempre. Sei, sabiamos Maite e
mais eu, aquilo que quería verbalizar con ese saúdo entusiasta, cheo de sentimento e afecto,
que nosoutros, como adultos, reforzamos positivamente afagando o feito:
“- E como aguantache vestido ata a Praza como un campión. Samuel, fuches o mellor
maio do barrio!.”
O día despois da celebración das Letras en Vilafranca, Samuel despedíase de nós,
efusivamente ao pasar por debaixo do balcón da casa da súa avoa, querendo alongar a
conversa mentres iamos dicíndolle adeus repetidamente cun sorriso na boca e camiñando
cara arriba, á explanada do Castelo onde tiñamos o coche. El insistía en falar en alto e seguir
rememorando o seu logro de días atrás no que permanecía con esa resistencia infantil a
abandonar a felicidade vivida que só os pequenos son capaces de transmitir con tanta
expresividade como naturalidade para envexa dos adultos. Mais fondamente emocionado e
cuando xa estabamos fóra da súa vista, (el sabia que o escoitabamos aínda porque el oiu
tamén o noso adeus final desde o pico da costa), como xa non nos vía, pero intuía que oíamos,
Samuel que ata entón botara pola boca un discurso alegremente incomprensible, rompeu a
cantar desde o balcón da avoa berrando:
“- Marzo airoso, abril chuviñoso, sacan o maio florido i hermoso,... Tire castañas
señora maría, tire castañas que as ten na cociña... Levantate maio, bastante dormiche, pasou
un burro e non o sentiche... ”
Nunca soñara cousa tan linda, sentinme nino, outra vez, co eco do canto nas rúas
empedradas que Samuel interpretaba, que agasallo espontáneo, marabilloso e inesquecible!
Maite e mais eu mirámonos e rimos coas bágoas nos ollos. Unha sensación de plenitude pola
confianza no arraigo e no verdadeiro futuro da festa, algo máis valioso, sen dúbida, que a
multitude toda de persoas que saíron arroupando este ano na Festa do Maio os cuatro barrios
na vila.
Aquel canto que enchía a rúa en costa coa súa voz infantil e inocente para
retrotraerme a miña infancia ao momento en que fun consciente de nino por vez primeira da
existencia do ritual primaveral que conservara celosa e pacientemente durante séculos a nosa
vila, como se dunha grande avoa se tratase. Despois de máis de 40 anos luitando pola
revitalización da festa máis antiga de Vilafranca, este é o maior éxito posible a tantos anos de
cuidado e mimo, o feito de que un nino de corazón emocionado e inxenuo garde na súa
memoria e cante a copla días despois coa esperanza de se vestir de maio na próxima
primavera, de revivir a celebración.
Por fortuna sei, sabemos, que a día de hoxe en Vilafranca hai muitos ninos e ninas
como Samuel. Mais el fíxonos soñar espertos, darlle unha tremenda dimensión e fondura a
algo que se vén evidenciando desde hai xa, polo menos, dúas longas décadas ou se cuadra algo
máis. Antes que Samuel, cantaran con esa ilusión, como non, o noso ninín e a nosa meniña,
Artur e Aldara, que xa son mozotes e tamén as crianzas dos amigos e amigas, do grupo
dinamizador desta transmisión colectiva, dos que citarei especificamente a uns poucos da
Escola de Gaitas para non facer a lista interminable. Cantaron Blanca, Gonchal e Antón e logo
Diego e David, como non tardaron en facer Carmen, Efrén e Vera ou David e Eduardín. Logo viñeron
Violeta e Carla e máis recentemente cantan o maio Mar e Álvaro. Se nos paramos a pensar
cada canto resulta verdadeiramente conmovedor tanto como o de Samuel, quen ademais me
ofreceu de feito a revelación da extraordinaria magnitude, vista con perspectiva, da
revitalización lograda da Festa do Maio.
Un apuntamento máis que non pode faltar nesta entrega: O certo é que o de Samuel
vénlle de familia. Lembro a súa avoa Conchi cantando os maios do Campo da Galiña sendo
unha rapaza e logo a ela e ao seu home colaborando co maio do barrio de sempre. Costume
que mamou a súa filla, Leticia, e tamén o que agora é o seu marido, Hugo, aos que non lles
quedou outra este ano que acompañar ao pequeno que quería vestir de maio. Un nino de
cinco aniños é quen de se vestir, sendo tan pequerrecho, capaz de soportar varias horas atado
de pés e maos para seren un home verde, unha árbore andante e levantar o maio deste xeito
tan máxico e simbólico, tan sinxelo e emotivo. Diciamos que a súa avoa ten muito que ver e
volvo recorrentemente a un recordo particular con agarimo e nostalxia, pois semellante foi na
miña casa, sendo eu un nino, o sentir da miña mai e máis do meu pai aquela primeira vez que
me viron cantando o maio. Esa é a fortaleza da tradición, esa entrega de emociois fondas que
pasan de xeración a xeración.
Héctor M. Silveiro Fernández,
membro correspondente da Real Academia Galega polo Bierzo
mércores, 23 de abril de 2025
O PROGRAMA DA FESTA DO MAIO 2025
Co encanto do maio
Trátase dun encanto, dun feitizo feito cartel. Parte dunha mirada dobre, dúas miradas unha, a inocente e tímida da nina, e outra, a fecunda e brillante da Primavera. A primeira está a pé de rúa, co mego nas maos, que lembra os petitorios dunha meniña cándida que nos invita a ver máis aló, esoutra mirada, a do rostro espléndido e rabiosamente actual que é a da deusa Flora, da Maia, da Beltane celta, da Natura.
Unha mirada inxenua e nova, dunha beleza tenra, fronte a outra do fulgor radiante da deusa de mirada madura e florida. Ambas miradas fixas, ambas envoltas na maxia atávica convidan ao espectador, apostrofan a un tu que as mira no cartel sen esperar resposta, todo parece estar claro: Clara J. Aira, a autora, invítanos naturalmente á Festa do Maio 2025.
Sempre dixemos que os carteis da Festa do Maio buscan novas miradas e este cartel traballado con técnica dixital, sen dúbida, é unha mirada radical e abertamente moderna, que se agarra de todos os xeitos a un elemento que representa e é, á vez, unha das conexiois máis poderosa da autora coa festa. Falamos do mego que leva nas maos unha nina. Unha nina vestida cun estampado de flores que parece disposta a cantar o tire castañas, señora María... Esa nina é a Clara que cantou o maio de pequena, é a memoria da infancia na que, da mao da súa avoa Cándida se incorporou, xa para sempre, á tradición. Marabilla! Mais detrás daquela nina desborda o potencial voluptuoso e recargado da Natureza en flor, da Mai Terra xenerosa, florida e fermosa, que frutifica á par de mirarte a ti e mais a min con eses ollos de deusa que se amosa, a pesar de estar próxima, divina, distante e altiva, sabedora do seu poder fecundante.
Ademais das miradas debemos reparar nas maos, nas da meniña, en primeiro lugar, coa forza que suxeita o mego do costume e, máis atrás, os dedos delicados acariñando o seu vestir de follas e mazandois da Primavera. Finalmente, detrás do letreiro da Festa do Maio, dous instrumentos, a pandeireta e a gaita, que evocan a harmonía, a alegría e a sonoridade toda da celebración cantada.
Graciñas, Clara, por esta agarimosa, fresca e doce actualización da Festa do Maio a través dos teus ollos novos abertos a ver como un feitizo a tradición.
PROGRAMA DE
ACTOS - FESTA DO MAIO 2025
ARROUPANDO
A TRADICIÓN
30 de abril
ADORNO DE BALCOIS: Na tarde do 30 de abril facemos un
chamamento a que os veciños e veciñas da vila adornen os seus balcois con xestas
e carqueixas ou outros vexetais como mostra colectiva de recibimento da
primavera para logo á noitiña achegarse ao xardín.
20,00
Saída do BURRO CRUCIS da Casa da Cultura.
21,30
QUEIMA DO BURRO DO INVERNO PARA RECIBIR A PRIMAVERA na Alameda.
22,30 CONCERTO DE PRIMAVERA: A seguir concerto
da FANFARRIA TAQUIKARDIA un concerto
alternativo para celebrar o remate do
inverno. Programamos este Concerto de
Primavera contando coa colaboración do Concello de Vilafranca que vén apostando
por fortalecer deste xeito cada ano esta festa tradicional, sinal vivo da nosa
riqueza patrimonial. O concerto comezará na propia Alameda desprazándose logo
cara á Fonte das Vacas.
MAIO TRADICIONAL, FESTA DE INTERESE PROVINCIAL
1 de maio
9,00
Saída a cortar as cañaveiras polos arredores da vila. Logo comezan a
vestirse os maios nos lugares habituais: Campo da Galiña, As Veigas Altas,
Socubo e A Cábila.
11,00
Percorrido polos barrios e prazas da vila pedindo castañas maias aos
peis dos balcois, de porta en porta cantando e deitando aos maios ao son das
coplas tradicionais e a antiga melodía que acompaña aos nosos maios.
14,00 Todos os grupos xúntanse na Praza Maior
para cantarmos : Levántate maio, bastante durmiche, pasou un burro e non o sentiche.
A continuación
comida campestre de todos os participantes no Campairo. Como xa vén sendo norma
co compromiso de redución do uso de todo tipo de plásticos.
Nota: No caso de que a chuvia nos visite o concerto
e a comida do día 1 serán na Divina Pastora.
CUATRO CONSELLOS PARA MANTER A
NOSA TRADICIÓN VIVA
2º
VESTIR UN MAIO HUMANO, UNHA GRAN RESPONSABILIDADE:
-
APRENDER A VESTIR UN MAIO: Vestir
un maio non é fácil, pero tampouco é difícil. Pero non é doado manterse o máis
quedo posible, a pesar de estar atado para non desarmar o vestido de
cañaveiras. Unha das claves é que as persoas que se vistan teñan presente que
se van a converter en árbores andantes. Terán que cubrirse por completo coas
cañaveiras e para que non se caian ao andar haberá que atalas con corda e con
xeito ao corpo de quen se viste.
-SE TE VAS VESTIR TU, LEMBRA QUE O MELLOR MAIO
É O QUE NON SE SABE QUEN VAI DENTRO: As persoas que se visten deberán
permanecer o máis ríxidas posible, cos brazos e maos atadas ao corpo. Dos xeonllos abaixo irán libres para poder
andar a pequenos pasiños. Unha das cousas máis importantes para respectar o
espírito ancestral da festa é que quen se vista de maio non sexa recoñecido por
ninguén, logo debe ir ben cuberto o seu rostro como se fose unha máscara, só
debe levar os ollos libres para ver por onde camiña.
3º/
CANTAR POLAS RÚAS A CANCIÓN PEDINDO CASTAÑAS A CALQUERA VECÍN: Os maios chegan a todas as casas de
Vilafranca e cada vecín ou veciña da vila espera participar da festa, logo hai
que pararse a pedir as castañas en cada casa na que vexamos xente, cantar o “Tire castañas, señora María…” e
logo se dan algo ao maio, unha copla de agradecemento, e se non
deron nada, botar unha do estilo:
“Estas portas son de lousa onde vive unha roñosa”.
4º/ PARTICIPAR DA FESTA TAMÉN É BOTAR AS CASTAÑAS DENDE OS BALCOIS: Non só cantando, tamén é importante botar as castañas ou darlle algún diñeiro aos maios, parte substancial do ritual. Trátase de agradecer dalgunha maneira traer a alegría da Primavera, da Natureza e todos os seus bens á porta da casa. E lembrade que: “Se non comes castañas o primeiro de maio, darache o desmaio”.
Tamén podes aprender a cantiga e a vestir un maio seguido os pasos que che indicamos na rede:
domingo, 20 de abril de 2025
O CARTEL DA FESTA DO MAIO 2025: CO ENCANTO DO MAIO de Clara J. Aira
Co
encanto do maio
Trátase dun
encanto, dun feitizo feito cartel. Parte dunha mirada dobre, dúas miradas unha,
a inocente e tímida da nina, e outra, a fecunda e brillante da Primavera. A
primeira está a pé de rúa, co mego nas maos, que lembra os petitorios dunha
meniña cándida que nos invita a ver máis aló, esoutra mirada, a do rostro espléndido
e rabiosamente actual que é a da deusa Flora, da Maia, da Beltane celta, da
Natura.
Unha mirada inxenua
e nova, dunha beleza tenra, fronte a
outra do fulgor radiante da deusa de mirada madura e florida. Ambas miradas
fixas, ambas envoltas na maxia atávica convidan ao espectador, apostrofan a un
tu que as mira no cartel sen esperar resposta, todo parece estar claro: Clara
J. Aira, a autora, invítanos naturalmente á Festa do Maio 2025.
Sempre dixemos que
os carteis da Festa do Maio buscan novas miradas e este cartel traballado con
técnica dixital, sen dúbida, é unha mirada radical e abertamente moderna, que
se agarra de todos os xeitos a un elemento que representa e é, á vez, unha das conexiois máis poderosa da autora coa
festa. Falamos do mego que leva nas maos unha nina. Unha nina vestida cun
estampado de flores que parece disposta a cantar o tire castañas, señora María... Esa nina é a Clara que cantou o maio
de pequena, é a memoria da infancia na que, da mao da súa avoa Cándida se
incorporou, xa para sempre, á tradición. Marabilla! Mais detrás daquela nina desborda o potencial
voluptuoso e recargado da Natureza en flor, da Mai Terra xenerosa, florida e
fermosa, que frutifica á par de mirarte a ti e mais a min con eses ollos de
deusa que se amosa, a pesar de estar próxima, divina, distante e altiva,
sabedora do seu poder fecundante.
Ademais das miradas
debemos reparar nas maos, nas da meniña, en primeiro lugar, coa forza que
suxeita o mego do costume e, máis atrás, os dedos delicados acariñando o seu
vestir de follas e mazandois da Primavera. Finalmente, detrás do letreiro da
Festa do Maio, dous instrumentos, a pandeireta e a gaita, que evocan a
harmonía, a alegría e a sonoridade toda da celebración cantada.
Graciñas,
Clara, por esta agarimosa, fresca e doce
actualización da Festa do Maio a través dos teus ollos novos abertos a ver como
un feitizo a tradición.